Doorbraakfocus

Digitale technologie toverde traditionele maatschappij om tot een moderne informatiemaatschappij en loopt nu tegen haar eigen beperkingen aan. Beperkingen? Ja, want wie goed kijkt, ziet dat onze hedendaagse informatiesamenleving smoort en vastloopt in haar veelheid aan onsamenhangende informatieverzamelingen. Terwijl de roep om samenhang en transparantie (eenduidige betekenis) van informatie in maatschappij en bedrijfsleven hand over hand toeneemt, woekeren eindeloze duplicatie en vrijwel onbeheersbare inconsistentie van informatie als een veenbrand hardnekkig voort [1]. En met digitale technologie alleen raakt dat probleem (maar) niet opgelost; integendeel: eenzijdige focus op digitale technologie maakt de hele situatie elke dag alleen maar erger.

Hoogste tijd daarom voor volgende ontwikkelingsstap. Een stap (sprong) die ertoe zal leiden dat we over een jaar of 10-15 zoiets als informatie-infrastructuur doodgewoon zijn gaan vinden. Niemand kijkt daar nog van op. Iedereen weet wat het is en heeft er alle vertrouwen in gekregen. We zijn allemaal – zowel burger, bedrijf als overheid – op vergelijkbare wijze deel gaan nemen aan informatieverkeer over informatie-infrastructuur!

Eigenlijk is die ontwikkeling vergelijkbaar met de ontwikkeling die uiteindelijk leidde tot onze huidige infrastructuur voor fysiek verkeer. U weet wel, die uiterst krachtige en algemene voorziening waar burgers, bedrijven en overheden al sinds ‘mensenheugenis’ intensief gebruik van maken. Dag in dag uit. Gezamenlijk en zonder onderscheid. Doodgewoon. En er is niemand die het in zijn hoofd haalt een aparte verkeersinfrastructuur aan te leggen voor bijvoorbeeld ambtenaren. Nee, zoiets zou te gek zijn voor woorden.
Gek genoeg doen we dat voor informatie wèl! Op grote schaal zelfs. In onze moderne informatiemaatschappij lopen we wat dat betreft nog flink achter. Wie houdt er niet krampachtig vast aan het hebben en (onder)houden van eigen en aparte informatieverzameling(en)? Elk met individuele en afwijkende informatiestructuren annex betekenissen waardoor uitwisseling van informatie niet of nauwelijks verder komt dan het niveau van digitale technologie. Op menselijk, dat wil zeggen semantisch/pragmatisch niveau – het niveau waar het draait om de uitwisseling van situationele betekenis van informatie… waar het draait om samenwerken en elkaar begrijpen [2]… op dàt niveau hapert en stokt verdere ontwikkeling van informatiemaatschappij en grijpt verwarring om zich heen.

Samenhang en transparantie (heldere betekenis) van informatie tussen gevarieerde en variërende partijen is onbereikbaar zolang we ons eenzijdig blijven focussen op digitale technologie; op aparte, losse informatieverzamelingen annex betekenissen [3]. Dan smoren we – u en ik – langzaam maar zeker met/in onze informatiehooibergen en lopen uiteindelijk vast.
De ontwikkeling tot informatiemaatschappij – door digitale technologie zo onstuimig in gang gezet (waarvoor oprechte hulde en dank!) – stagneert nu sterk door aanhoudende focus op diezelfde technologie. Daarom zijn we toe aan die volgende ontwikkelingsstap. Toe aan een nieuwe, extra focus: trefzekere uitwisseling van informatie van eenduidige betekenis ten behoeve van alle deelnemers aan informatieverkeer. We zijn toe aan sanering en infrastructuralisering van veel van onze bestaande informatieverzamelingen tot een stelselmatig opgezette informatie-infrastructuur. Toe aan een uiterst krachtige en algemene voorziening waar burgers, bedrijven en overheden gezamenlijk en zonder onderscheid gebruik van maken. Om ongekende bloei van informatiemaatschappij krachtig te faciliteren.

Alleen mensen die elkaar begrijpen, kunnen trefzeker samenwerken. Om dat in een mondialiserende informatiesamenleving als de onze – met alsmaar beweeglijker verhoudingen soepel te realiseren, is die extra focus hard nodig. Focus waarmee betekenis van informatie eenduidig vast komt te liggen voor iedere deelnemer aan informatieverkeer over nieuwe informatie-infrastructuur. En de ons vertrouwde focus? Die blijft. Die verzekert ons van deugdelijk transport en degelijke verwerking van inmiddels infrastructureel georganiseerde informatie. Zoals we dat al sinds jaar en dag gewend zijn.

noten
[1] Uitgebreider schreef ik daarover in het artikel Modern Informatieverkeer (2008). Een verkorte versie daarvan is te vinden als Ontsnapping uit digitaal gekkenhuis in de bundel Eerlijk zullen we alles delen; verkenningen naar interoperabiliteit (2009).
[2] Deze pakkende oneliner ontleende ik aan de gelijknamige brochure van Forum Standaardisatie: Samenwerken en elkaar begrijpen (2010).
[3] Als eventuele (verdere) blikopener kan de bijdrage Korte boodschap over semantische interoperabiliteit (2010) verhelderend werken. Ook het artikel Met zoveel woorden (2009) bevat wat dat betreft veel nuttige toelichting.


Copyright (c) 2010 Emovere/Jan van Til - All rights reserved.

Open (Informatie) Systemen

We leven in een buitengewoon interessante tijd! In “times of drastic change”, om het met de woorden van Eric Hoffer te zeggen. Zo’n beetje alles is tegelijk in beweging; vrijwel niets blijft lang hetzelfde. De waarde, de betekenis van de dingen om ons heen – die verandert waar we bij staan. En in zo’n wereld; een leefwereld waarin oude en vertrouwde stabiliteit en vastigheid (traditie) in hoog tempo met de ene nieuwigheid na de andere overspoeld wordt (mode), raakt uiteindelijk alles op drift en mensen in de war.

Volgens de theorie van Open Systemen (Ilya Prigogine) zijn er in de slotfase van een dergelijke leefwereld twee mogelijkheden. Ofwel het systeem stort in en gaat te gronde, ofwel het ontwikkelt zich tot een nieuwe, hogere vorm. Een kwalitatief andere en ook rijkere vorm met een nieuwe basis (traditie) waarop volgende vernieuwingen (mode) weer lange tijd vruchtbaar floreren. Enzovoort, enzovoort.

In Organisatietektoniek ontwikkelt organisatie zich als open systeem tot nieuwe en hogere vorm. En het spreekt voor zich dat informatie – die altijd een adequate afspiegeling dient te zijn van organisatie – in die ontwikkeling méé moet. Ook informatie dient zich tot een nieuwe en hogere vorm te ontwikkelen! Een vorm die soepel aansluit op flexibele(r) structuren en dynamiek van nieuwe organisatie. Want nieuwe organisatie kan (per definitie) niet uit de voeten met oude informatievorm.

De vlinder die zich uit de rups ontwikkelde, krijgt zijn informatiebehoeften domweg niet ingevuld met de informatievorm die voor de rups zowel vanzelfsprekend als ook toereikend was. De vlinder leeft nu eenmaal in ruimere en rijkere wereld en dat vereist – volgens de wet van de vereiste variëteit (William Ashby) – een daarbij passende informatievorm.

Vraag is nu wat de informatiekundige implicaties zijn van de in Organisatietektoniek geschetste transformatie. Mensen raken steeds nadrukkelijker geconfronteerd met externe dynamiek – met een buitenwereld die zich voortdurend en schijnbaar moeiteloos manifesteert als een beweeglijke veelheid aan doorlopend op elkaar inwerkende gebeurtenissen. Hoe zit het dan met de informatie waarmee we de gebeurtenissen in dynamische bedrijvigheid van open organisatie representeren? Een belangrijke vraag!

Zijn onze informatiesystemen vanuit een externe, een open oriëntatie opgezet? Zijn ze berekend op nieuwe dynamische kernen en op variërende en loosely coupled structuren – zo eigen aan open organisatie? Hoe effectief zijn onze informatiesystemen voor medewerkers en management van open organisatie?

Passende informatievoorziening vraagt om een oriëntatie op informatie die recht doet aan hedendaagse dynamiek en onvoorspelbaarheid van reële informatiebehoeften van gevarieerde en variërende interne en externe partijen. Zo’n oriëntatie omvat dan ook een stelselmatige (her)ordening van informatie waarbij zowel verschillen als overeenkomsten in betekenis van informatie voor alle partijen in informatieverkeer altijd helder vast staan. Punt. Dàt vormt in hoofdzaak de nieuwe basis waarop iedere partij (in informatieverkeer) haar individuele activiteiten soepel integreert met een keur aan (wisselende) interne en externe samenwerkingsverbanden.

Door stelselmatige (her)ordening van informatie tot eenduidige betekenis voor alle betrokken partijen, transformeren informatiesystemen van gesloten naar open systemen. Open informatiesystemen die bedrijvigheid van open organisatie soepel faciliteren.

Copyright (c) 2010 Emovere/Jan van Til - All rights reserved.